Rusya'nın dondurulan 300 milyar dolar mal varlığının belirsizliği sürüyor: ABD ve AB anlaşmaya varamadı

Rusya'nın Şubat 2022'de Ukrayna'ya yönelik tam kapsamlı işgalini başlatmasından bu yana geçen yılda, Kiev'e mali destek sağlanması ABD ve AB'nin gündeminde kritik bir konu olarak yer alıyor. Rusya'ya yaptırım olarak gerçekleştirilen 300 milyar dolara el konulması, bu paranın akıbetini sorgulatıyor. G-7 ülkeleri, Kiev'in savaş ihtiyaçları için kullanılması gerektiğini savunsada bazı ülkeler bunun ahlaki olmadığını düşünüyor. Peki 300 Milyar dolar nerede ve ne için kullanılacak?

20/04/2024 12:00 Güncelleme: 22/04/2024 10:34

Rusya'nın iki yıldan uzun süren Ukrayna'ya yönelik askeri harekatına yanıt olarak ABD ve müttefikleri, Moskova'nın para sistemi üzerinde baskı oluşturmak amacıyla sert yaptırımlar uyguladı.

Bu hamle, Batı'daki yaklaşık 300 milyar dolarlık Rus mal varlığının dondurulması ile sonuçlandı.

Batılı ülkeler Moskova ekonomisine zarar vermek amacı ile 300 milyar dolarlık dış varlığının fiilen dondurulmasına yol açan yaptırımları hayata geçirdi.

Diğer merkez bankaları gibi Rusya Merkez Bankası da altın ve döviz rezervlerinin bir kısmını önemli para birimleri, altın ve devlet tahvili gibi likit varlıklara yerleştirdi. Bu rezervlerin yaklaşık yarısı Batılı ülkelerde tutuluyordu.

Rusya Merkez Bankası Batı'da yaklaşık 300 milyar dolar değerinde varlığın dondurulduğunu doğruladı. O dönemde Rusya'nın toplam döviz ve altın rezervleri 612 milyar dolardı.

AB liderleri, Ukrayna'daki savaş için gerekli finansmanı dondurulan Rus varlıklarından elde edilen kar payından kullanmayı düşünüyor. Birlik, önümüzdeki dört yıl içinde elde edeceği potansiyel 27 milyar avroluk gelir için önemli bir adım atacağını duyurdu.

300 MİLYAR DOLAR NEREDE SAKLANIYOR?

Rusya Merkez Bankası'na ait yaklaşık 300 milyar dolar büyük oranda; döviz, altın ve devlet tahvili olmak üzere Batı'da donduruldu. Bunların yaklaşık yüzde 70'i, 190 milyar avroya denk gelen Belçika Merkezi Menkul Kıymet Saklama Kuruluşu olan Euroclear'da tutuluyor.

Avrupa'da tutulan mevduatların küresel faiz oranlarının gelişimine bağlı olarak, 2027'nin sonuna kadar 15 ila 20 milyar avro arasında vergi geliri elde etmesi muhtemel olarak görünüyor.

Bu yıl faiz oranları değişikliklerine bağlı olarak 2 ila 3 milyar avro arasında dondurulmuş varlıklardan kar elde etmeleri bekleniyor. Bu para daha sonra doğrudan Ukrayna'ya kaynak olarak sağlanabilir.

G-7 ülkeleri kârlara el konulması konusunda bir anlaşmaya varılacağından umutlu olsa da, paranın nasıl kullanılması gerektiği konusunda henüz net bir fikir birliğine varılamadı.

Bazı ülkeler bu paranın Ukrayna ordusunu finanse etmek için kullanılmasına karşı çıkıyor. Bunun yerine paranın ülkenin yeniden inşasına ve insani çabalara harcanması gerektiğini savunuyor.

Örneğin İrlanda, uzun süredir devam eden dış politikası nedeniyle tarafsızlığa bağlı kalmak istiyor. Ancak gelirlerin ölümcül sonuçlar doğurmayacak şekilde kullanılması şartıyla kabul ediyor.

'B PLANI' DEVREYE GİRECEK Mİ?

Avrupa Birliği’nin resmi verilerine göre, Avrupa Komisyonu şu anda paranın kullanımına ilişkin seçenekler sunmuyor.

Uzman bir yetkili, "Bu, kârlardan elde edilen gelirlerin kullanılması konusunda prensipte anlaşabilecekleri, ancak daha sonra bu paranın anayasal olarak her üye devlet için nereye gidebileceği konusunda daha fazla tartışma yapabilecekleri anlamına geliyor" dedi.

Geçtiğimiz aylarda AB liderleri, gelirlerin ayrı bir hesapta tutulabileceği konusunda anlaşarak "B adımı" için kullanılabileceğini söylediler.

B adımı planı, bu paraya el konularak Ukrayna'ya gönderilmesi kararı anlamına geliyor.

Avrupa Birliği üye ülkelerin hazırladığı küresel bir raporda, "Avrupa Konseyi, Rusya'nın hareketsiz varlıklarından kaynaklanan olağanüstü gelirlerin, askeri desteğin finansmanı da dahil olmak üzere Ukrayna'nın çıkarları için yönlendirilmesine yönelik bir sonraki somut adımlara ilişkin ilerlemeyi gözden geçirdi" ifadesine yer verildi.

Paranın bir kısmının, Rusya'nın uzun vadede beklenen yasal misillemelerine karşı savunma fonu kapsamında AB'de tutulması bekleniyor.

Ayrıca yapılacak herhangi bir anlaşma İngiliz hükümetine davayı takip etmesi yönünde baskı oluşturacak.

Rusya Merkez Bankası’nın İngiltere'de 26 milyar sterlini var. Paranın ele geçirilip Kiev'e teslim edilmesi yönündeki çağrıya Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski de katıldı.

Ancak bu fikre, İngiltere’ye olan güveni zedeleyebileceğinden korkan finans kurumları tarafından karşı çıkılıyor.

İsviçre Parlamentosu da, mevduatında bulunan 8 milyar avro tutarındaki Rus varlıklarının bir kısmının, saldırganın neden olduğu zararın tazmini için kullanılmasına izin verilmesini istiyor.

Böyle bir hareketin İsviçre'nin uzun süredir tarafsızlık konumunu tehlikeye atacağı yönünde endişeler vardı.

Moskova’nın bu harekete karşılık olarak misilleme yapması muhtemel olarak görünüyor.

Yetkililer paranın bir kısmının gelecekteki mahkeme masrafları için bir savunma tamponu olarak Euroclear'da tutulması gerektiğini öne sürüyor.

Belçikalı yetkili, "Euroclear'da önemli bir miktara ihtiyacımız var. Çünkü şirket pek çok iddiayla karşı karşıya kalacak" şeklinde konuştu.

ABD, halihazırda Ekonomik Refah ve Fırsatların Yeniden İnşası Yasası veya Ukraynalılar için REPO Yasası üzerinde çalışıyor.

Kanun yasalaşırsa, Washington'un savaşta olmadığı halde bir ülkenin Merkez Bankası varlıklarına el koymasına ve bu durumda yeniden inşa süreci için Ukrayna'ya devretmesine olanak tanıyacak.

Dondurulmuş Rus varlıklarına el konulması için gerekli ve acil olduğu gerekçesiyle baskı yapan ABD Hazine Bakanı Janet Yellen, içerdiği riskleri kabul etti.

Yellen, böyle bir hareketin önemli küresel rezerv para birimlerini zayıflatıp zayıflatmayacağı konusunda net bir açıklamada bulunmadı.

RUSYA DIŞ VARLIKLARA EL KOYMA TEHDİDİNDE BULUNDU

Rus mahkemeleri Batı'nın yaptırımlarını tanımıyor ve Euroclear'ın Moskova'da ulusal menkul kıymetlerde tutulan 33 milyarlık varlıklarına el koymak için harekete geçebilir.

Rusya'nın dondurulan varlıklarına el konulsa bile bunların Ukrayna'ya nasıl devredileceği belli değil.

En kolay seçenek tüm tahvilleri satmak ve parayı Ukrayna’ya teslim etmek olarak görünüyor.

Ancak bu, askeri teçhizat fiyatlarında keskin bir artışa yol açabileceği gibi, Avrupa'nın borçlarına olan talebi de azaltabilir, Avrupa hükümetlerinin maliyetlerini artırabilir ve hatta onları savunma ve Ukrayna harcamalarını kısmaya zorlayabilir.

Alternatif olarak, G7 ülkeleri arasında halihazırda dolaşımda olduğu bildirilen bir plan kapsamında varlıklar tahviller için teminat olarak kullanılabilir.

Avrupa Birliği, tahviller geri ödenene kadar resmi olarak Rusya'nın varlıklarına el koyamayacağından, bu aynı zamanda birçok riski de ortadan kaldıracak.

Vladimir Vladimiroviç Putin Rusya Federasyonu Amerika Birleşik Devletleri (ABD) İngiltere Volodimir Oleksandroviç Zelenski Ukrayna Avrupa Birliği (AB) Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı (BK)