Hastalıklı bir beyindeki yapısal değişimler normal yaşlılıktan çok daha belirgindir. İleri seviye Alzheimer hastalığına sahip bir beyinde, kortekste incelme, sıvıyla dolmuş ventriküller ve hipokampüste şiddetli küçülme görülür. Amyloid plakları denilen beyindeki birikmelerin demans ve Alzheimer için büyük rol oynadığı açığa çıkmıştı. Bu plaklar Alzheimer’ı önlemeye ve tedaviye yönelik pek çok araştırma için en büyük hedeflerden biri haline geldi.
Dünyanın birçok ülkesinde bilim insanları tarafından beyinle ilgili sorunlarla bu hastalıkları çözüm yolları bulmak için çeşitle bilim insanları ve araştırmacılar çeşitli çalışmalar yürütüyor. Bu çalışmalarla ilgili geçtiğimiz günlerde iki yeni gelişme yaşandı. ABD ve İngiliz bilim insanları tarafından yapılan iki ayrı çalışmada, yaşlanan beyinde biriken ve etkinleşmesi durumunda bilişsel düşüşünü hafifleten bir tür bağışıklık hücresi bulunurken, insan beyninden bedenin geri kalanına elektrik sinyalleri ileten nöronların çalışma şeklini taklit edebilen elektronik çip geliştirildi.
ALZHEİMER’LA MÜCADELEDE KULLANILABİLİR
İngiltere’de Bath Üniversitesi'nde görev yapan bir ekip tarafından geliştirilen başka bir çalışmada ise elektronik çip, insan beyninden bedenin geri kalanına elektrik sinyalleri ileten nöronların çalışma şeklini taklit edebildiği, bu sayede nöronların bozulması veya ölmesiyle oluşan hastalıkların tedavi edilebileceği belirtildi.
Nöronlar aynı zamanda insan kalbinde bulunuyor, ancak beyindekilere kıyasla sayıları bir hayli az kalıyor. BBC Türkçe’nin yer alan bilgilere göre, buluşlarını Nature Communications dergisinde yayınlayan araştırmacılar, beynin hafızada önemli rol oynayan kısmı olan hipokampus ve nefes almayı kontrol eden kısmındaki hücreleri taklit etmeyi başardıklarını bildirdiler. Bu da beyne yerleştirilecek çiplerle kalp yetmezliği ve Alzheimer hastalığı gibi sorunların giderilmesine kapı aralıyor.
UNUTKANLIK HAKKINDA DOĞRU BİLİNEN 7 YANLIŞ
1. Her unutkanlık; demans ve Alzheimer belirtisidir: YANLIŞ
DOĞRUSU: Demansın (bunama) en önemli belirtisini unutkanlık oluştursa da, her unutkanlık demans ve Alzheimer anlamına gelmiyor. Teknolojik aletlere uzun süre maruz kalmaktan tiroit hormonu bozukluğuna, B12 ve D vitaminleri eksikliğinden stres, şişmanlık, yanlış beslenme ve uyku bozukluklarına, bazı ilaçların kullanımından beyin tümörüne dek unutkanlığın birçok nedeni olabiliyor. Bunların yanı sıra kitap okuma alışkanlığı edinmeyen kişilerde de unutkanlık yakınması sıklıkla gözleniyor.
2. Her demans, Alzheimer hastalığıdır: YANLIŞ
DOĞRUSU: Demans; tek bir hastalık adı değil. Hafızayı, düşünmeyi ve sosyal becerileri etkileyen, bellek ve benzeri bilişsel işlevlerin bozukluğu ile giden hastalıkların hepsine verilen genel isim. Demans ile Alzheimer sıklıkla karıştırılıyor. Ancak aynı şeyler değil. Demansın yaklaşık yüzde 60- 70 ile en sık görülen çeşidi Alzheimer. Yani her Alzheimer hastası aynı zamanda demans hastası, ama her demans hastası Alzheimer hastası olmayabiliyor.
3. Her yaşlı, unutkan olur: YANLIŞ
DOĞRUSU: Hastalık olarak görülen unutkanlığın yaşla ilgisi bulunmuyor. Demans tanısını koyabilmek için kişinin hafıza ve diğer bilişsel işlevlerin kaybının yaşla açıklanamayacak derecede ilerleyici özellikte olması; dil (lisan), tanıma, dikkat, soyutlama, yargılama sorunları yaşaması ve kişilik değişikliklerinin olması gerekiyor.
4. Demans sadece ileri yaşta görülür: YANLIŞ
DOĞRUSU: Yaşla birlikte görülme sıklığı artsa da demans, yaşlılığın değil, bir hastalığın sonucu olarak ortaya çıkıyor. Bu nedenle genç yaşlarda da demansa rastlanabiliyor.
5. Alzheimer genetik değildir: YANLIŞ
DOĞRUSU: Geç başlangıçlı Alzheimer hastalığında genetiğin katkısı nadir olup daha çok travmalar, radyasyona maruz kalma, enfeksiyon ajanları, ağır metallere maruziyet, yapay katkılı besinler gibi çevresel faktörlerle diğer hastalıklar risk oluşturuyor. Ancak ailede Alzheimer tanısı alan kişi sayısı arttıkça veya tanı alma yaşı gençleştikçe genetik risk de artıyor.
6. Demans, olacaksa olur: YANLIŞ
DOĞRUSU: Demansı tamamen önlemek mümkün olmasa da geciktirmek mümkün. Başarılı ve kaliteli bir yaşlanma için; çinko, potasyum, B grubu vitaminleri, selenyum, E vitamini, C vitamini, beta karoten gibi antioksidan alımının ve doğru beslenme önemli. Okuma, bulmaca çözme ve kelime oyunu oynama gibi zihinsel aktiviteler, fiziksel hareketlilik ve sosyal etkileşim, demans başlangıcını geciktirebilir ve semptomlarını azaltabilir. Sigaranın bırakılması, yüksek tansiyon, kolesterol yüksekliği gibi damarsal risk faktörlerinin kontrol edilmesi de önemli. Unutkanlığa neden olabilecek diğer tıbbi hastalıkların kontrolü ve uyku bozukluklarının tedavisi, birçok hastalığın önlenmesi ve hayat kalitesini yükseltmek için de aklımızda tutmamız gereken noktalar arasında.
7. Demans tedavi edilemez: YANLIŞ
DOĞRUSU: Demans hastalıkları arasında bulunan birçok rahatsızlık ve Alzheimer’ın tedavisi henüz bulunamadı; var olan tedaviler ise bu hastalıkların sürecini yavaşlatmaya yönelik. Ancak birtakım hormon fonksiyonlardaki bozukluklar, bazı vitamin eksiklikleri, beyin damar hastalıkları veya beyin kanamaları ile beyindeki su miktarının artmasına bağlı olarak oluşan demanslar tedavi edilebiliyor. Bu grup demanslarda erken tanı çok önemli zira tedaviye bir an önce başlanması demans tablosunun kalıcı olmasını önlüyor.
