El Salvador'un "Filozof Kral'ı" Nayib Bukele, başkanlık seçimlerini kazanarak ikinci dönemine başlıyor
Güney Amerika ülkesi El Salvador’da düzenlenen başkanlık seçimlerini ezici bir üstünlükle, kendini “Dünyanın en havalı diktatörü” olarak tanımlayan Nayib Bukele kazandı. Uluslararası alanda El Salvador’un otokrasi ile yönetildiği eleştirileri olsa da Bukele, ikinci dönemini güvence altına aldı ve kendisini demokrasinin habercisi ilan etti.
Baran Döner - barandoner@intell4.com
Nayib Bukele, 4 Şubat Pazar günü düzenlenen başkanlık seçimlerini büyük bir farkla kazanarak El Salvador’un yeniden seçilen ilk başkanı oldu. Seçim yetkilileri, Bukele’nin oyların yüzde 85’inden fazlasını aldığını açıkladı.
El Salvador Devlet Başkanı Nayip Bukele, yasağa rağmen yeniden aday olduAnalizBukele, seçim sonuçlarının ardından sosyal medya platformu X üzerinden yaptığı açıklamada, “Yasama Meclisi’nde oyların yüzde 85’ini ve 60 milletvekilinin 58’ini kazanarak cumhurbaşkanlığı seçimlerinde zafer ilan ettik. Bu zafer, dünya demokrasi tarihine kayıt olarak geçmiştir” değerlendirmesinde bulundu.
Dünyanın çeşitli bölgelerinden birçok politikacı, Bukele’yi kazandığı zaferden dolayı tebrik etti.
Meksika Dışişleri Bakanı Alicia Barcena, El Salvador lideri ile telefonda görüştüğünü ve tebriklerini ilettiğini söyledi. Çin’in başkent San Salvador Büyükelçiliği ise seçim sonuçları için yaptığı açıklamada, “Bukele için tarihi zafer” ifadelerini kullandı.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, sosyal medya platformu X üzerinden paylaştığı gönderide, “El Salvador’u iyi bir yönetim biçimine, kapsayıcı ekonomik refaha, adil yargılanma sistemine ve insan haklarına öncelik vermeye davet ediyoruz” dedi.
El Salvador’da iç savaşın sona erdiği 1992 yılından bu yana ilk kez ülkedeki seçimler, insan hakları ihlallerinden dolayı çetelere uygulanan baskı nedeniyle olağanüstü hal altında gerçekleşti.
Nayib Bukele, mahkemeleri sandıklara yığmak ve gücü kendinde toplamak için Salvador yasalarını ihlal etmekle suçlanıyor. Ancak birçok Salvadorlu da bir yandan Bukele’ye hayranlık duyuyor diyebiliriz. Bukele hükümetinin çetelere olan baskı ve yıldırma politikası, 10 yıl önce dünyanın en tehlikeli ülkeleri arasında yer alan El Salvador’da yaşanan şiddet olaylarını büyük ölçüde düşürdü.
El Salvador’un geleneksel partileri muhafazakar Milliyetçi Cumhuriyetçi İttifak (ARENA) ve sol görüşlü Farabundo Marti Ulusal Kurtuluş Cephesi (FMLN), Bukele’yi anayasayı ihlal etmekle ve insan haklarını görmezden gelmekle suçladı. Nayib Bukele ise çeteler ile mücadele üzerinden gelen tepki ve eleştirilere şu şekilde cevap veriyor:
“Anayasa bana hiçbir zaman güvenlik vermedi. Anayasa beni korumadı. Çeteler günde 50 kişi öldürürdü. Anayasa bizi nerede koruyordu? Baldızımın 13 yaşındaki kızını öldürdüler. Anayasa o zaman neredeydi.”
Nayib Bukele, ülkesi El Salvador’un uzun yıllardır yaşadığı sorunları çözmenin anahtarının, dış ülkeler ve uluslararası aktörler tarafından dayatılan “yanlış demokrasi” kavramını görmezden gelmek ve ülkede reformlar yapabilmek için partisinin çoğunluğu elde etmesi olduğunu vurguluyor.
El Salvador liderinin ikinci seçimi ezici bir farkla kazanmasının altında, ilk döneminde izlediği politikalar yatıyor. Çeteler ile mücadelede izlenilen yol, cinayet oranlarının ve ülke içi şiddetin büyük oranda düşmesini sağladı. Salvador halkının en büyük beklentisi bir anlamda gerçekleşmiş oldu.
HÜKÜMET GÜCÜNÜ KONSOLİDE ETTİ
El Salvador’da Şubat 2020’de Bukele, milletvekillerinin bir güvenlik kredisi için gelen tasarıyı reddetmesinin ardından tüfekli askerlerle Ulusal Meclis’e tam anlamıyla bir baskın düzenledi.
Daha sonra 2020 yılının nisan ayında koronavirüs dünyayı etkisine almışken, El Salvador polisi evde kalma emirlerini ihlal edenleri 30 güne kadar karantina merkezlerine götürmeye başladı.
Bu kararların ardından Yüksek Mahkeme, anayasa ihlali kararı verirken Bukele kararı görmezden geldi ve X platformundan paylaşım yaparak, “Anayasaya göre hareket etmek farklı, insanların öldürülmesini emretmek çok farklı” ifadelerini kullandı. Bukele’nin politikalarından ödün vermemesi, kendisinin de dediği gibi bir anlamda diktatör olmasının önünü açtı.
Bukele’nin partisi, 2021 yılında kongrenin kontrolünü ele geçirirken Bukele’nin kararlarına itiraz eden Yüksek Mahkeme üyeleri de hızla tasfiye edildi. Yeni mahkeme, bir liderin üst üste ikinci kez aday olamaz ve seçilemez kararını değiştirerek Bukele’nin yeniden aday olmasının önünü açtı.
ÇETELER İLE MÜCADELE
Nayib Bukele, sokakları neredeyse ele geçiren çetelerle müzakere eden ilk başkan değildi. Ancak yerel medya, Bukele yönetiminin sadece müzakere etmekle kalmayıp çetelerle anlaştığını ve suç oranını düşürüp eylemlerine devam edebileceklerini belirtti. Bukele ise bu ifadeleri keskin bir dille reddetti.
Bu olaylardan sonra 26 Mart 2022’de ülkede bir katliam gerçekleşti. Çeteler, ülke genelinde bir günde 62 kişiyi öldürdü. Bukele, bu olaylar sonrasında geniş yetkiler talep etti ve aldı. Emirsiz tutuklamalar gerçekleştirerek avukat ile görüşmeyi yasakladı ve iletişimi tamamen kesti.
Venezuela'da muhalefetin siyasi yasaklı başkan adayı: "Maria Corina Machado"AnalizYerel medya tarafından gündeme getirilen müzakerelerin yerini şiddetli bir baskı aldı. Bukele, her gün kaç kişinin tutuklandığını sosyal medyadan paylaşıyor, hapishane bahçelerinde mahkumlara uygulanan şiddetin videolarını paylaşıyordu. Polisler ise hapishanelerin kotasının dolduğunu ve tutuklamaların incelenerek yapılmasını talep ediyordu.
Yaşanan olaylardan yaklaşık iki yıl sonra, kongrenin her ay uzatma kararı aldığı bu yetkiler altında yaklaşık 76.000 kişi tutuklandı. Hükümet, daha sonra bir açıklama yaparak 7.000 kişinin suçsuz olduğunu ve serbest bırakıldıklarını duyurdu. Uluslararası insan hakları örgütleri ise cezaevlerinde henüz yargılanmamış ve haklarında bir karar verilmemiş yüzlerce insanın öldürüldüğünü belgeleri ile paylaştı.
SOKAKLARDA GÜVENLİĞİ SAĞLAMAK
El Salvador lideri, çalkantılı geçen bir dönemin ardından çeteler ile mücadeleyi artırmış ve ülke genelindeki suç oranını büyük oranda düşürmüştü. İnsanlar, mahallelerini çetelerden geri aldı.
Salvador halkı, çeteler tarafından kontrol edilen mahallelerde artık güvenle iş arayabiliyorlar. Küçük işletmeler, haraç vermek için tehdit edilmiyor. Çocuklar, çetelerden korkarak okula gitmek zorunda kalmıyor.
Bukele’de istediğinin tam olarak bu olduğunu vurguluyor. Çetelere olan baskıyı eleştirenlerin çeteleri savunduğunu iddia ediyor ve ülkede çetelerin hakimiyeti olduğunda insan hakları gruplarının sessizliğe büründüğünü söylüyor.
Dünya siyasetinde darbelerin en çok yaşandığı bölge: Latin AmerikaDünyaNayib Bukele, El Salvador’un 10 yıl önce dünyadaki en yüksek cinayet oranlarına sahip ülkelerden biri olduğunu ancak şimdi Güney Amerika’nın en güvenli ülkelerinden biri konumuna geldiğini belirtiyor.
El Salvador’un liderinin bu açıklamalarına katılmamak doğru olmaz. Güney Amerika ülkelerinin en büyük sıkıntılarından biri çeteleşme ve Bukele neredeyse bunu bitirdi.
Çeteler ile mücadelede birçok lider başarılı olamadı ancak Bukele halkın da desteğiyle çeteleri bitirmeyi neredeyse başardı. Bu başarı da onu kendi deyimiyle “En havalı diktatör” yapıyor diyebiliriz.
NAYİB BUKELE KİMDİR?
El Salvador lideri Nayib Bukele’nin kökleri, Osmanlı İmparatorluğu egemenliğindeki Filistin’e dayanıyor. Bukele, 20. yüzyılın başlarında Filistin topraklarından Güney Amerika’ya göç etmiş bir aileden geliyor.
Babası tanınmış bir Müslüman iş adamı ve yerel bir imam olan Bukele, 1981 yılında başkent San Salvador’da dünyaya geldi. Genç yaşta iş hayatına atılan Bukele, otomotiv sektöründe faaliyetlerini sürdürdü ve ünlü markaların yerel dağıtımcılığını üstlendi.
Bukele, 2012 yılında San Salvador’un güney tarafında bulunan Nuevo Cuscatlan ilçesinin belediye başkanı oldu ve daha sonra 2015 yılında başkent San Salvador’un belediye başkanı seçildi.
Şili'de Sosyalist lider Gabriel Boric'in söylemleri eyleme dönüşmediAnaliz