Tunus Cumhurbaşkanı Kays Said koltuğunu koruyabilecek mi?

Arap Baharı’nın fitilinin ateşlendiği Tunus, Cumhurbaşkanı Kays Said’in Temmuz 2021’de gerçekleştirilen protestoların ardından Meclis’in çalışmalarını 30 gün askıya alması ile yeni bir döneme girmişti.

Anayasa’nın 80’inci maddesi kapsamında hayata geçirilen karar ile birlikte tüm milletvekillerinin dokunulmazlığı kaldırılmış, anayasa komisyonu dağıtılmış, başbakan azledilmiş ve yerine jeolog Necla Buden Ramazan atanmış, yeni hükümet kurulmuştu.

Dokunulmazlıkların kaldırılmasının ardından bazı milletvekillerinin ifadeye çağırılması, bazılarının ise tutuklanması Nahda Partisi lideri ve Meclis Başkanı Gannuşi tarafından “anayasal bir darbe girişimi” olarak yorumlanırken halkın bazı kesimlerinden Kays Said’e destek gelmişti.

Tunus’dan askeri hamle: ABD’den sekiz askeri eğitim uçağı satın aldıDünya

Nisan ayına gelindiğinde ise Cumhurbaşkanı Kays Said 57 hakimi ‘yolsuzluk’ şüphesi ile görevden almıştı.

Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Fransa, ABD ve Suudi Arabistan’ın tepkisi ile birlikte G7 ülkelerinden de Kays Said’e tepki sesleri yüklemişti.

Tepkilerin ardından açıklama yapan Kays Said, 25 Temmuz 2022’de Anayasa Referandumu ve 17 Aralık 2022’de de genel seçimlerin yapılacağını duyurmuştu.

ANAYASA TASLAĞI PAYLAŞILDI

Tunus halkına ‘özgür ve adil’ seçim sözü veren Cumhurbaşkanı Said, yeni anayasa taslağını halka sundu. 2014 anayasası ile kurulan ‘temsili cumhuriyet’in yıkımı olarak da yorumlanan yeni anayasa taslağının altında da Cumhurbaşkanı Said’in imzası bulunuyor.

Yalnızca Kays Said’in imzasının bulunduğu anayasa taslağında cumhurbaşkanlığı seçimlerine dair herhangi bir detay bulunmaması da dikkatlerden kaçmadı.

Said tarafından hazırlanan ve cumhurbaşkanlığı seçimlerine dair herhangi bir detay bulunmayan anayasa taslağı, “ömür boyu cumhurbaşkanlığı” olarak yorumlandı.

Cumhurbaşkanı Kays Said Tunus’u nereye sürüklüyor?Analiz

Yasama ve yargı organlarının haklarını sınırlayarak yürütmenin yetkilerini genişleten yeni anayasa taslağı, Said’in seçimlere kadar koltuğunda kalmasını da garantiliyor.

Söz konusu taslağa göre, mecliste üçte iki çoğunluğu elde edemeyen hükümetler güven oyunu kaybedecek. Fakat güven oyu alamayan hükümet parlamentoya değil, doğrudan Cumhurbaşkanı Kays Said’e hesap verecek. Başkan iki kez görev yapabilecek ve parlamentoyu feshetme yetkisine sahip olacak.

Anayasa taslağını değerlendiren Sousse Üniversitesi Kamu Hukuku Profesörü Abd El Razek Mokhtar, “Bu anayasa Kays Said'in anayasasıdır, onun siyasi sistemle ilgili vizyonunu ve bakış açısını yansıtmaktadır, onun yetkilerini korumaya hizmet etmektedir” ifadelerini kullanarak, “Bu anayasa, ülke sistemini parlamenter sistemden başkanlık  sistemine değil başkanlık sistemine dönüştürecek” dedi.

Tunus Üniversitesi’nden Anayasa Hukuku Profesörü Salsabil Klib ise söz konusu tasarıyı, “Bu anayasa tasarısı geri bir adımı temsil ediyor. Başkan’ın geniş imtiyazlara sahip olduğu için dengenin cumhurbaşkanına dayandığı bir başkanlık sistemi. Cumhurbaşkanına doğrudan meclisi feshetme yetkisi vererek yasama organını zayıflatıyor” sözleri ile değerlendirdi.

TASLAĞA RET YANITI GECİKMEDİ

Tunus'ta anayasa taslağının hazırlanmasından sorumlu Yeni Cumhuriyet İçin İstişare Komitesi Başkanı Sadık Beliyd, Cumhurbaşkanı Kays Said imzası taşıyan ve resmi gazetede yayınlanan söz konusu tasarıyı reddettiklerini duyurdu.

Gannuşi: “Halk yeniden demokrasiye dönmek istiyor”Dünya

Tunus’un es-Sabah gazetesinde yayınlanan ve Beliyd’in başkanlığını yaptığı Komite tarafından hazırlanan mesajda, “Anayasa taslağının ağır riskler ve tuzaklar içerdiğini ve utanç verici bir diktatörlük rejiminin yolunu açtığını” ifadeleri yer aldı.

Beliyd, yeni anayasa taslağı olarak hazırlanan ve referandum için sunulan metnin, İstişare Komitesi’nin hazırladığı ve Cumhurbaşkanı Said’e sunduğu metin ile ilgisi olmadığının altını çizdi.

Söz konusu metnin farklı olduğuna vurgu yapan Beliyd, “Cumhurbaşkanlığı tarafından yayınlanan anayasa metni ciddi tehlikeler ve tuzaklar barındırıyor” derken Cumhurbaşkanı Kays Said metni savundu.

Sosyal medya hesaplarından 25 temmuz referandumuna ilişkin bir dizi mesaj yayınlayan Cumhurbaşkanı Kays Said, söz konusu anayasa taslağını değerlendirdi.

Said mesajında, “Devrimin ruhunu ifade eden, hak ve özgürlükleri garanti altına alan ve koruyan anayasa taslağına 25 Temmuz'da düzenlenecek referandumda halkımızın 'evet' oyu vermesini bekliyoruz. Referandumda evet deyin ki, devlet zafiyete uğramasın ve devrimin hedeflerine ulaşıncaya kadar görevine devam edebilsin” ifadelerini kullandı.

Uzmanlar, Tunus parlamentosundaki muhalefet saflarındaki parçalanmanın Said’in kazanması ile sonuçlanabileceğine dikkat çekerek önümüzdeki dönemde özellikle dünyadaki enerji krizinin önemli aktörlerinden olması beklenen ülkenin iç politikasında dengenin kısa sürede sağlanması gerektiğine vurgu yapıyor.

Tunus’taki olaylar Türkiye-Mısır ilişkilerini olumsuz etkileyebilir…Analiz