Rusya Ermenistan’a silah mı gönderiyor?

Temmuz ayında Azerbaycan-Ermenistan sınırında yaşanan çatışma dünya gündeminde geniş yer bulurken, çatışmanın etkileri bölgede halâ devam ediyor. Çatışmanın ardından Rusya’nın Ermenistan’a silah taşıdığı gündeme gelirken, Rusya Ermenistan’ı silahlandırdığını yalandı ve bölgeye taşınan askeri mühimmatın kendi askeri üssüne taşındığını belirtti.

09/09/2020 15:38 Güncelleme: 09/09/2020 16:06

Geçtiğimiz temmuz ayında Azerbaycan-Ermenistan sınırında yaşanan çatışma dünya gündeminde geniş yer bulurken, çatışmanın etkileri bölgede halâ devam ediyor. Azerbaycan işgale uğrayan taraf olarak uluslararası kamuoyu tarafından Ermenistan’a baskı yapılacağı beklentisine girerken, baskının aksine Ermenistan’ın silahlandırıldığı gerçeğinin ortaya çıkması Azerbaycan halkı arasında ciddi rahatsızlığa yol açtı.

RUSYA’DAN AZERBAYCAN SİLAH MI TAŞINDI?

Azerbaycan basınında yer alan haberlere göre, 17 Temmuz ile 1 Eylül tarihleri arasında Kazakistan, Türkmenistan ve İran hava sahası kullanılarak Rusya’dan Ermenistan’a büyük miktarda silah taşındı. Rusya tarafı taşınan yüklerin Türkiye-Ermenistan sınırında bulunan Rusya’nın 102. Askeri Üssü’nün askerlerinin değiştirilmesi ve askerlerin fiziki şartlarının iyileştirilmesi amacıyla inşaat malzemeleri olduğunu belirtmesi Azerbaycan’ı tatmin etmedi.

Azerbaycan tarafına göre, yük taşımacılığında en kısa yol olan Gürcistan hava sahasının değil de daha uzun yol olan Kazakistan, Türkmenistan ve İran hava sahasının kullanılmasının nedeni bu yüklerin silah olmasından kaynaklanıyor. Azerbaycan bu durumu ise müttefiki olan Gürcistan’ın Ermenistan’a silah taşınmasına izin vermemesiyle destekliyor. Dolayısıyla Rusya’nın askeri yükü farklı yollardan taşımak zorunda kaldığını belirtiyor.

RUSYA’NIN ERMENİSTAN’A SİLAH TAŞIMASININ NEDENLERİ

Rusya’nın Ermenistan’ı silahlandırması ilk defa gerçekleşen bir durum değil. Ermenistan-Azerbaycan arasında 1994 yılında imzalanan ateşkes anlaşmasından önce ve sonra Rusya’nın Ermenistan’ı silahlandırması sürekli olarak gündeme geldi. Bu dönemde Rusya, Ermenistan’a ya doğrudan silah hibe etti ya da kredi ayırarak iç piyasa fiyatın satış gerçekleştirmiştir. Nitekim 1997 yılında Rusya Federasyonu Federal Meclisi’nin alt kanadı olan Devlet Duma’sının Savunma Komisyonu Başkanı Lev Rokhlin’in hazırladığı raporla, 1993-1996 yılları arasında Rusya’nın Ermenistan’a 1 milyar dolarlık silah hibe ettiği ortaya çıktı. Bunun dışında 2008 yılında Ruysa’nın Ermenistan’a 800 milyon dolar değerinde silah hibe ettiği gündeme geldi. Öte yandan 19 Ağustos’ta basın açıklaması yapan Ermenistan’ın eski Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan, 2010-2018 yılları arasında Rusya’nın Ermenistan’a 50 bin tondan fazla silah gönderdiğini açıklamıştı.

Rusya, Ermenistan’ı her geçen gün daha fazla silahlandırırken, Ermenistan yetkilileri Azerbaycan’ın yanında Türkiye’yi de vurmakla tehdit ediyor. Nitekim 2016’da yaşanan 4 günlük savaşta Azerbaycan’ın bazı stratejik üstünlüklerinin kendisini işgalden kurtarmasından sonra Rusya Ermenistan’a İskender-M füzelerini yerleştirdi. İskender-M füzelerini alan Ermeni yetkililer, hemen sonrasında Azerbaycan ve Türkiye’yi ortak enerji ve taşımacılık projelerini vurmakla tehdit etmeye başladı.

Rusya’nın Ermenistan’ı bu denli silahlandırmasını uzmanlar dört farklı açıdan değerlendiriyor. Birincisi, NATO’nun doğuya doğru genişlemesinin önünü almak. İkincisi Türkiye’yi doğudan baskı altında tutmak. Üçüncüsü, Ermenistan’ı askeri ve politik açıdan kendine bağımlı halde tutabilmek. Dördüncüsü Ermenistan-Azerbaycan arasındaki askeri dengeyi korumak. Dördüncü neden, Ermenistan’ın işgal ettiği Azerbaycan topraklarında statükonun devam etmesi anlamına geliyor.

AZERBAYCAN RUSYA’NIN AÇIKLAMALARINDAN TATMİN OLMADI

25 Ağustos’ta Azerbaycan’a bir ziyaret gerçekleştiren Rusya’nın Savunma Bakanı Sergey Şoygu, Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev ve Azerbaycan Savunma Bakanı Zakir Hasanov’la görüştü. Şoygu Azerbaycanlı mevkidaşı ile görüşmesinde Ermenistan’a neden silah gönderdiklerini şöyle açıkladı: “Ermenistan’a giden uçaklar silah değil, orada askerlerin değişimini gerçekleştirmek ve üsteki askerlerin durumunun iyileştirilmesi amacı taşıyor”. Azerbaycan basınına göre, Şoygu’nun ziyaretindeki en önemli amaçlardan biri de Azerbaycan’la askeri-teknolojik anlamda yeni anlaşmanın imzalanmasıydı. Azerbaycan ile imzalanan anlaşmanın ardından, Rusya bir taraftan Ermenistan’ı silahlandırırken diğer taraftan Azerbaycan’a silah satarak bölgedeki silah pazarını da elinde tutmak istiyor, yorumları geldi.

Fakat Şoygu’nun Rusya-Ermenistan arasında yük taşımasına ilişkin açıklaması Azerbaycan’ı tatmin etmedi. Azerbaycan Cumhurbaşkanı Yardımcısı ve Cumhurbaşkanlığı Dış Politika Dairesi Başkanı Hikmet Hacıyev’e göre, Azerbaycan bu açıklamadan ikna olmadı ve Rusya’nın hâlâ hangi esaslarla Ermenistan’a silah gönderdiğinin izahı verilmeli.

Türkiye Rusya Federasyonu