Libya’da dengeler değişir mi?

Geçtiğimiz günlerde Batılı medya kuruluşları Rusya’nın Libya’da Hafter’e savaş jeti gönderdiğini iddia etti. Kısa sürede tüm medya organları tarafından yayınlanan iddia, akıllara ülkedeki tarafların sorgulanmasına yol açtı. ABD Rusya ile birlikte Hafter’i mi destekleyecek? ABD, UMH’yi desteklerse BAE ve Suudi Arabistan’ın durumu ne olacak?

28/05/2020 18:13 Güncelleme: 03/06/2020 11:42

Geçtiğimiz son 10 yıl içinde Orta Doğu ve Kuzey Afrika bir dizi iç karışıklıklara sahne oldu. 2010 yılında Tunus’ta başlayan ayaklanmalar dış dünyada Arap Baharı olarak adlandırıldı ve Arap halkları özgürlükleri için diktatör rejimlere karşı ayaklanıyor dendi. 2010 yılında Tunus’ta başlayan ayaklanmaların Libya’ya sıçramasıyla uzun süredir iktidarda olan Muammer Kaddafi hükümeti, halkın direncine uzun süre dayanamadı ve aynı yıl iktidarı yıkıldı. 2014 yılına kadar iç karışıklıkların sürdüğü Libya’da BM’nin öncülüğünde Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH) kuruldu. Fakat aynı yıl uzun süredir Amerika’da olan eski Libya askeri personeli Halife Hafter, ordunun başına geçerek UMH’ye karşı darbe girişiminde bulundu.

Birleşmiş Milletler ve pek çok ülke tarafından desteklenen Libya UMH’ye karşı saldırılarda bulunan Hafter, kısa sürede uluslararası kamuoyunun tepkisini çekti. Hafter’e tepkiler büyürken bunun yanında destek de büyüdü. Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, ABD, Rusya ve Ürdün gibi ülkeler Hafter’e destek verirken, başta Türkiye olmak üzere İtalya NATO ve Birleşmiş Milletler de meşru Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti’nin yanında durdu.

VAGNER’DEN SAVAŞ JETİNE

Rusya, 2014 yılında Libya UMH’ye karşı darbe girişiminde bulunan Halfe Hafter’e özel askeri şirketler üzerinden desteklerini sürdürdü. Wagner adlı özel şirket üzerinden Halife Hafter’e destek veren Rusya, öte yandan ateşkes çalışmaları için de girişimlerde bulundu. Fakat askeri üstünlüğünden ve Libya’nın büyük çoğunluğunun çöllerden oluşmasından ötürü ülkenin yüzde 80’ininden fazlasını ele geçiren Hafter, ateşkese yanaşmadı.

İngiltere merkezli BBC yayın kuruluşu Libya’da Hafter’e her türlü desteği veren Rusya’nın, son olarak bölgeye özel eğitimli savaşçılarını ve savaş uçaklarını gönderdiğini iddia eti. Öte yandan ABD savaş uçaklarının görsellerini yayınlarken, Rus parlamentosunun alt kanadı Duma'nın Savunma Komitesi Başkan Yardımcısı Andrey Krasov, Rusya’nın Libya’ya savaş uçağı sevk ettiğine yönelik bilgilerin gerçeği yansıtmadığını belirterek, “Bir başka Amerikan korku hikayesi. Bu geçmişteki ABD yönetimlerindekine benzer sahte ve yanlış bilgilendirmedir.” dedi.

Rusya’nın Libya’daki şiddetin durmasını desteklediğini ve tüm tarafları müzakere etmeye çağırdığını dile getiren Krasov, “Rusya’nın Libya’ya savaş uçağı sevk ettiğine yönelik bilgi gerçeği yansıtmıyor. Bir başka Amerikan korku hikayesi. Bu geçmişteki ABD yönetimlerindekine benzer sahte ve yanlış bilgilendirmedir.” ifadesini kullandı.

Batılı medya kurumlarında Rusya’nın Libya’daki faaliyetlerini ilişkin binlerce yayın yer alırken, Kremlin’in Wagner üzerinden Hafter’e desteği görmezden gelinmiyor. Savaş uçağı gönderildiğine ilişkin haberler her ne kadar yalanlasa da bu durum bölgede ‘taraf dengelerini’ değiştirecek nitelikte. Peki Rusya’nın bu tür girişim bölgede ne gibi değişikliklere neden olur.

RUSYA LİBYA’DA DENGELERİ DEĞİŞTİREBİLİR Mİ?

Rusya’nın Libya’ya savaş uçağı göndermesi bölgede dengeleri tamamen değiştirme potansiyeline sahip. Özellikle de Hafter’i destekleyen ülkeler arasında değişimin yaşanmasına neden olabilir. Zira son yüz yıldır ABD’nin ve Rusya’nın aynı tarafı desteklediği görülmedi. Soğuk Savaş döneminde birbiriyle yarışan iki güç olan ABD ve Rusya’nın şimdi Libya’da kol kola girmesi düşük bir ihtimal dahilinde. Öte yandan Libya’da Hafter’i desteklemesi doğal fakat ABD için aynı durum söz konusu değil.

Bu yıla kadar Libya’ya yönelik net bir pozisyon almayan ABD, ilerleyen günlerde pozisyonunu açıklayacaktır. Ayrıca NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg Libya’daki son duruma ilişkin yaptığı konuşmasında Hafter’e karşı BM nezdinde meşru hükümete desteğe hazır olduklarını söyledi

Stoltenberg, Libya’da darbeci Hafter güçleri yönelik tepkide bulunduğu konuşmasında; Hafter ile BM tarafından tanınan Serrac Hükümeti’nin aynı kefeye koyulamayacağını ifade ederek “NATO, Trablus hükümetine destek vermeye hazır.” dedi.

NATO’nun UMH’yi desteklemesinin ardından ABD’nin de UMH’yi destekleme kararı alması bölgede dengeleri kökünden değiştirecektir. Zira hali hazırda Hafter’i destekleyen ABD müttefikleri BAE, Suudi Arabistan ve Ürdün, çıkmaza düşecektir. Böylesi bir senaryoda BAE, Suudi Arabistan ve Ürdün’ün ABD’nin karşısında Rusya ile birlikte Hafter’i desteklemesi olası değildir.

Türkiye Libya Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) Rusya Federasyonu Suudi Arabistan Amerika Birleşik Devletleri Halife Hafter