Irak’ta neler oluyor?
Ortadoğu’nun büyük bir Irak, Irak’ın küçük bir Ortadoğu olduğu, siyasi literatürde kabul görmüş gerçeklik olarak göze çarpıyor. Özellikle son bir haftada yaşanan sokak olayları şiddetini artırarak devam ediyor. Hükümet sokağa çıkma yasağı ilan ederek internet erişimini kısıtladı. ABD’nin Pentagon kanadından ise gösterilere destek açıklaması geldi.
Irak’ta yolsuzluk ve kamu hizmetlerindeki yetersizlik nedeniyle başlayan protestolar üçüncü gününde de devam ediyor. Salı gününden beri devam eden gösterilerde şu ana kadar 27 kişi hayatını kaybetti. Başkent Bağdat’ta sokağa çıkma yasağı ilan edildi ve internet erişimine kısıtlamalar getirildi. İran yönetimi Irak ile olan iki sınır kapasını geçici olarak kapamış durumda. Gösterilerin başladığı günden bu yana 216 kişi gözaltına alınırken bunların 154’ü serbest bırakıldı.
Star gazetesinden edinilen bilgilere göre, Irak’ta başkent Bağdat başta olmak üzere pek çok kentte Mısır’daki Sisi rejimi karşıtı gösterilerden ilham alarak başlayan, yolsuzluk ve kamu hizmetlerine erişimin kısıtlanmasına yönelik isyan üçüncü gününde de devam ediyor. İlk iki günde güvenlik güçleri ile göstericiler arasında çatışmalara sahne olan eylemlerde dün Bağdat merkezi hükümeti devreye girdi. Başkent ve 3 şehirde sokağa çıkma yasağı ilan edilirken, göstericilerin bir araya geldiği sosyal medya platformlarına erişimi engellemek adına internet erişimine kısıtlama getirildi. Gösterilerde ölü sayısının 19’a yükseldiği kaydedildi.
Kamu kurumları işgal edildi
Zikar vilayetinde kaymakamlık, belediye ve mühendislik binaları gibi kamu kurumlarının ateşe verildiği geceden sonra merkezi hükümet isyana karşı sert önlemleri devreye soktu. Irak Başbakanı Adil Abdulmehdi yaptığı yazılı açıklamada, başkent Bağdat’ta sabah 05.00’dan itibaren sokağa çıkma yasağı talimatı verdiğini belirtti. Bağdat’tan sonra gösterilerin yoğun olduğu Zikar, Meysan ve Babil kentlerinde de sokağa çıkma yasağı uygulanmaya başlandı. Reuters’a konuşan bir polis yetkilisi Zikar’da ‘kontrolün kaybedildiğini’ belirterek orduyu devreye sokmak zorunda kaldıklarını söyledi. Hükümet ayrıca, eylemcilerin haberleşme kanallarını engellemek adına interneti kesti. Yasaklara rağmen göstericiler sokağa çıkarken, Bağdat’taki Tahrir Meydanı ve çevresinde güvenlik güçleri ile göstericiler arasında zaman zaman arbede yaşandı. İran ise tedbir olarak Irak sınırını kapattı.
ABD göstericileri savundu
Bağdat merkezli protestoların ardından tepkisi merakla beklenen Pentagon, göstericilerin yanında saf tuttu. ABD öncülüğündeki DEAŞ Karşıtı Koalisyon, Irak’taki hükümet karşıtı gösterilerde yaşanan polis şiddetini eleştirdi. Koalisyon sözcüsü Albay Myles Caggins ‘protesto açıklaması’ notuyla Twitter’dan yaptığı açıklamada, “Birleşik Görev Gücü, tüm taraflara gerginliği düşürme çağrısı yapıyor. Irak güvenlik güçleri ve sivillerden yaşamını yitiren ve yaralananların olması kaygı vericidir. Barışçıl halk gösterilerinin tüm demokrasilerin temel unsuru olduğuna inanıyoruz. Şiddete yer yok” ifadelerini kullandı.
Gösterilerin zamanlaması
Mısır’daki Sisi rejimi karşıtı gösterilerden ilham alarak 1 Ekim itibariyle başkent Bağdat başta olmak üzere pek çok şehirde sokaklara dökülen Iraklıların yolsuzluk isyanı öncesi, ülke dış politikada İran ve Suriye’ye daha fazla yaklaşmıştı. Genel seçimlerden önce Suudi Arabistan’a giderek destek arayan ve sandıktan birinci çıkan ittifakın önderi olan Şii lider Mukteda es Sadr, son Aşura anması için İran’a gitmişti. Tahran ile arası iyi olmadığı bilinen Sadr, burada İran’ın dini lideri Ayetullah Hamaney, Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani ve Hizbullah lideri Hasan Nasrallah ile bir araya gelmişti. Tahran destekli Haşdi Şabi milislerini lağvetmeyi vadeden Sadr’ın desteklediği Başbakan Abdulmehdi, İsrail’in Haşdi Şabi’ye drone’lu saldırıları sonrası bu projesini rafa kaldırmıştı. Böylece İran, Lübnan’da Hizbullah ile elde ettiği zaferinin bir benzerini Irak’ta da kazandı. Hafta başında ise 5 yıl sonra Suriye-Irak sınırındaki Kaim Kapısı yeniden açılmıştı. Kapı sayesinde İran’ın Irak üzerinden Suriye ve oradan da Akdeniz’e açılan Şii Koridoru projesi önünde fiilen hiçbir engel kalmamıştı.
İç savaş endişesi
Irak Türkmen Cephesi Lideri Erşat Salihi, "Irak'ta endişemiz iç savaş. Kerkük ve Musul çevresinde anormal bir hareketliliğin olduğunu vurgulamak istiyorum. Barzani, Irak merkezi yönetiminin Kerkük'ten asker çekmesi durumunda bunu fırsat bilmemeli" ifadelerini kullandı.
Açıklamalarının devamında Salihi: “Açıkçası biz bu tür protesto gösterilerinin olacağını tahmin ediyorduk. Bunun nedeni ne mi? 2003 yılından bu yana Irak'ta, doğru dürüst bir sistem kurulamadı. Irak'ta ne olursa olsun hep belli bir taraf iktidara geliyor. Bu taraf kimlerden oluşuyor? Hükümeti Şiiler'in önde gelen partileriyle Kürtlerin desteklediği partiler kuruyor. Bu ikiliye zayıf Sünni partiler destek veriyor. Ama ne mutlu ki Türkmenler'in yönetiminde olmadığı bir hükümet, yolsuzluk nedeniyle protesto ediliyor.”
"Bunlar yaşanırken Kerkük ve Musul çevresinde anormal bir hareketliliğin de olduğunu özellikle vurgulamak istiyorum. Barzani, Irak merkezi yönetiminin Kerkük'ten asker çekmesi durumunda bunu fırsat bilmemeli. Yine Barzani, IŞİD'ın hareketlenmesini bahane olarak öne sürüp adım atmaya kalkmamalı. Böyle bir şey olursa bölge gerçekten karışır.
Türkiye'nin burayı her an izlemesi gerekir. Mahmur ve Sincar'da bu süreçte terör örgütü PKK güçlenmemeli. Irak'ta Suriye gibi bir manzara olursa bu herkesi, tüm komşu ülkeleri, hatta Körfez ülkelerini gerçekten çok kötü etkiler. Doğru dürüst bir hükümet Irak'ı yönetmelidir. Cumartesi günü Irak Parlamentosu toplanıp yaşanan bu olayları görüşecek."