Çin’e dörtlü meydan okuma
ABD ve Çin arasında patlak veren küresel rekabet kısa sürede tüm ülkeleri de içine çekti. Dünya batıda ABD ve doğuda Çin olmak üzere ikiye bölünürken, Asya-Pasifik Dörtlüsü harekete geçti. 13 yıl aradan sonra ilk kez dört ülke asker tatbikat gerçekleştirecek. Çin’e karşı bir araya gelen dört ülke en son 2007 yılında ortak askeri tatbikat düzenlemişti.
Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Çin arasında 2016 yılında patlak veren küresel rekabet dünyanın farklı bölgelerini de içine katarak genişledi. Kısa süre içerisinde ekonomiden, askeriye ve pek çok alana sıçrayan rekabet beraberinde yaptırımları, kısıtlamaları, ek gümrük vergilerini ve teknolojik ayrıştırmayı getirdi. Dünya Batı’da ABD ve Doğu’da Çin olarak bölünürken, iki ülkenin rekabeti reel politiğe yansımaya başladı. Nitekim Çin’le Ladakh bölgesinde yaşadığı askeri anlaşmazlık sürerken Hindistan yaptığı açıklamada, Avustralya, ABD ve Japonya’yla birlikte 13 yıl aradan sonra ilk kez gerçekleşecek ortak donanma tatbikatına katılacağını duyurdu.
ASYA-PASİFİK DÖRTLÜSÜ
Dörtlü Güvenlik Diyaloğu olarak kurulan Asya-Pasifik Dörtlüsü ülkelerinin 4’ünün de yıllık Malabar donanma tatbikatlarına eksiksiz en son katılımı 2007’de gerçekleşmiş, sonrasında Avustralya Pekin’den gelen sert itirazların etkisiyle tatbikatlara katılmayı durdurmuştu. Hindistan ve ABD'nin 1992'de başlattığı tatbikatlar 2018'de ABD'nin Guam bölgesi açıklarında, 2019'daysa Japonya açıklarında yapılmıştı. Bu yıl düzenlenecek tatbikatların Bengal Körfezi ve Umman Denizi'nde gerçekleştirilmesi bekleniyor.
Avustralya hükümetinin Asya-Pasifik Dörtlüsü’nün her yıl düzenlediği deniz tatbikatlarına 13 yıl aradan sonra katılma kararı almasının ardından açıklamada bulunan Hint hükümeti, Avustralya donanmasının katılımının bu ülkenin deniz güvenliği konusunda diğer ülkelerle işbirliğini arttırma arayışında olduğunu belirtti. Bu gelişme aynı zamanda, Dörtlü içindeki savunma işbirliğinin daha geniş bir biçimde güçlendirilmesinin ışığında yaşandı.
The Independent'a konuşan bir kaynak, Avustralya'yı Malabar'a davet etme kararının 2020 başından bu yana plan dahilinde olduğunu ve bunun Hindistan hükümetinin Çin'le mevcut durumunu göz önüne alarak verdiği "siyasi bir karar" olduğunu söyledi. Çıkan haberlere göre 2017'de Avustralya'nın tatbikata katılım davetini reddeden tarafın Hindistan olduğu belirtilmiş ve o dönem bu hamle Pekin cephesinde memnuniyetle karşılanmıştı.
Pazartesi yapılan duyuru, Dörtlü ülkelerinin dışişleri bakanlarının Tokyo'da gerçekleştirdiği toplantının üzerinden iki hafta geçmeden geldi. Söz konusu görüşmede, özgür ve dışa açık bir Asya-Pasifik bölgesi oluşumu ve üstü kapalı olarak Çin'in bu meseleye karşı oluşturacağı tehdit konuşulmuştu.
Hindistan'ın açıklamasında, Malabar katılımcılarının "özgür, açık ve kapsayıcı bir Hint-Pasifik oluşumunu müşterek bir şekilde desteklediği ve kurallara dayalı bir uluslararası düzene bağlılıklarını sürdürdüğü" ifade edildi.
Avustralya Savunma Bakanı Linda Reynolds, bahsi geçen tatbikatları "Avustralya'nın savunma gücü için dönüm noktası olabilecek bir fırsat" olarak nitelendirdi.
Reynolds yaptığı açıklamada, "Malabar gibi üst düzey askeri tatbikatlar Avustralya'nın donanma kapasitesini geliştirmek ve yakın ortaklarımızla müşterek çalışma imkanı yaratmanın yanı sıra açık ve müreffeh bir Hint-Pasifik bölgesini desteklemedeki ortak kararlılığımızı gösterme açısından kilit öneme sahiptir" dedi. Avustralya medyası bu açıklamayı "Çin'e karşı bir tek adı konmamış bir yaylım ateşi" şeklinde yorumladı.
Bakan Reynolds, kararın dört büyük demokrasi arasındaki derin güveni ve bu ülkelerin "ortak savunma çıkarlarıyla" ilgili ortak iradesini gösterdiğini vurguladı.
İki ülke arasındaki anlaşmazlık, Çin'in Güney Çin Denizi üzerinde hak iddia etmesi ve Avustralya'nın koronavirüs pandemisini nitelendirme şekli nedeniyle yaşanan ihtilafla birlikte gitgide arttı. Avustralya, Temmuz 2020'de Birleşmiş Milletler'e (BM) sunduğu bir teklifte, Çin'in Güney Çin Denizi bölgesi üzerindeki hak iddiasını reddederek ABD'nin tutumuna daha da yaklaştıran bir duruş sergilemişti.
Son zamanlarda Dörtlü ülkelerinin hepsinin katıldığı donanma tatbikatları yapılmamış olsa da kaynaklara göre Hindistan ve Avustralya başka çokuluslu tatbikatlar yoluyla yakın ilişkiler ve müşterek çalışma bağını korudu. Bu tatbikatlar arasında 2018 Kakadu ve 2019 Ausindex tatbikatları da yer aldı.
Avustralya donanması 2019'da Hint donanmasıyla Bengal Körfezi'nde bir denizaltının da dahil olduğu bir tatbikata katılmıştı. Bir kaynak, "İki donanma arasındaki işbirliği, son birkaç yıldır gayet iyi bir seviyede" dedi.