Hint Okyanusu’nda Hindistan-Çin çatışması

Dünya ABD ve Çin arasında Asya-Pasifik’te yaşanan soğuk Savaşa odaklanırken, Çin ve Hindistan arasında zaman zaman sıcak çatışmalara dönen gerginlik, Himalayalar’dan deniz seviyesine inmiş durumda. Çin, Hint Okyanusu’nda Hindistan’a karşı üstünlük sağlamaya çalışırken, Hint Okyanusu’na açılan yeni güzergahlar da oluşturmaya çalışıyor. Bu bağlamda Çin, Malakka Boğazı’nı egale edecek bir kanal için Tayland’a gözlerini çevirmiş durumda.

02/09/2020 12:43 Güncelleme: 02/09/2020 13:50

Asya-Pasifik’te Amerika ve Çin arasında yaşanan Soğuk Savaşı unutun. Hindistan ve Çin arasında çak daha sıcak bir savaş Hint Pasifik’te yaşanıyor. Geçtiğimiz aylarda iki ülke arasında yaşanan sınır çatışmalarında 20’ye yakın asker hayatını kaybetmişti. Himalayalar’dan deniz seviyesine inen çatışmalar deniz üstünlük rekabetine dönüşmüş durumda. Çin, Hindistan’ı denizden askeri üsler ve ittifaklar ile kuşatmaya çalışıyor. Çin'in Hint Okyanusu'na ve dolayısıyla Hindistan'a hükmetme stratejisindeki en büyük savunmasızlığı, Singapur ile Sumatra'yı ayıran dar bir deniz şeridi olan Malakka Boğazı'dır. Boğaz Çin deniz ticareti için can simidi görevi görürken, donanmasının Güney Asya’ya açılan ana güzergahıdır. Dolayısıyla Hindistan’la rekabeti önceleyen, Afrika, Orta Doğu ve Akdeniz’e yönelik stratejik hedefleri olan Çin’in bağımlılıklarını azaltması hayati önem taşımaktadır.

Pekin’in bölgesel altyapı projelerinin en iddialı olanı ‘Bir Kuşak Bir Yol’ projesi işte burada devreye giriyor. Proje kapsamında Güney Tayland’da Kra Isthmus boyunca Hint Okyanusuna bağlanacak bir kanal açılması planlanıyor. Bu, Çin donanmasının Güney Çin Denizi ve Hint Okyanusu'nda yeni inşa ettiği üsleri arasında Malezya'nın ucunu 700 milden fazla güneye sapmadan gemileri hızla hareket ettirmesine izin verebilir. Çin için hayati öneme sahip olan kanal projesi, Tayland’a da ekonomik refah sağlayacak. Dolayısıyla proje Tayland’ın siyasi elitlerince destekleniyor.

Tayland kanalı Pekin’in Hindistan’ı kuşatma planlarına tam olarak uyar. Çin Donanması aktif olarak batıya Bengal Körfezi ve Hint Okyanusu'na doğru ilerleyip, Cibuti'de bir Doğu Afrika lojistik üssü açarken, bölgede Myanmar, Bangladeş, Pakistan, İran ve hatta Rus donanmalarıyla ortak tatbikatlar yapıyor. Çin sponsorluğundaki liman altyapı projelerinin bölge genelindeki bolluğu, kuşatma izlenimini daha da artırmış durumda. Hindistan denizde Çin ile potansiyel gelecekteki çatışmalar için dişli tarafından yanıt verdi. Ağustos ayında Hindustan Times, Hindistan'ın Andaman ve Nikobar Adaları'ndaki hava ve deniz tesislerinde, özellikle Çin'e karşı olmak üzere önemli iyileştirmeler yapmayı planladığını bildirdi. Yarım milyondan az nüfusa sahip bir Hint birliği bölgesi olan stratejik takımadalar, Malakka Boğazı'ndan Hint Okyanusu'na giden deniz yolları ile kesişir. Ayrıca önerilen Tay kanalını karantinaya alma potansiyeline de sahipler.

TAYLAND’IN BEKLENTİLERİ VE KORKULARI

Malakka Boğazı, binlerce yıldır olmasa da yüzyıllardır küresel ticaretin önemli bir koridoru olmuştur. İtalyan maceraperest Marco Polo, 1292 yılında Kubilay Han'ın sarayından eve dönerken, 1400'lerin başında, Çin'in Ming Hanedanı amirali Zheng Hindistan, Afrika ve Orta Doğu'ya yaptığı yolculuklarda Malakka Boğazı’ndan geçti. Bugün ise yılda 80 binden fazla gemi, Doğu Asya'ya petrol getiren ve üretilen malları geri çeken önemli bir koridor olan boğazdan transit geçmektedir. Modern Singapur'un refahı boğazın dar güneydoğu ucundaki stratejik konumu üzerine inşa edilmiştir.

Siyasi açıdan güçlü Tayland ordusuyla yakından bağlantılı olan Thai Canal Association, Tayland'ın bu refahın bir kısmını kendisine yöneltebileceğini, Asya'nın başlıca transit arterlerinden biri haline gelebilecek olanın her iki ucunda da sanayi parkları ve lojistik merkezleri inşa edebileceğini savunuyor. Bu argümanın biraz mantığı var. Sektör uzmanları, kanalın bugünün nakliye ücretleri ve yakıt maliyetleri açısından ekonomik olmayacağını tahmin etse de Malakka Boğazı'ndan geçen mevcut rota, kaldırabileceği nakliye hacmi açısından neredeyse güvenli sınırına ulaştı. Endonezya’nın Sunda Boğazı gibi Malakka’ya mevcut alternatifler, doğu-batı kargolarının yollarından daha da uzaklaşmasını gerektirecektir.

9A rotası olarak bilinen mevcut Tayland kanal önerisi, her biri 30 metre derinliğinde, 180 metre genişliğinde ve Tayland Körfezi'ndeki Songkhla'dan Andaman Denizi'ndeki Krabi'ye kadar deniz seviyesinde 75 mil uzanan iki paralel kanal içerecektir. Ancak önerilen projeyi benimseyerek, Tayland kendisini ikiye bölme riskiyle karşı karşıya. Tayland, çoğunluğu din olarak Müslüman, çoğunluğu etnik olarak Malay olan güneydeki üç ilinde aktif bir isyanla karşı karşıya. Kanal, kuzeydeki “anakara” Tayland ile güneydeki ayrılıkçı hareket arasında sembolik bir sınır haline gelebilir. Bu durumda Tay askerinin yıllarca engellemeyeceği bir çatışmaya ve bölünmeye neden olabilir. Kanallar bir kez kazıldıktan sonra, doldurmaları imkansız olacak ve Tayland ikiye bölünürse, Tayland kanalı çatladığı fay görevi görür.

Taylandlılar Kolombiya’nın bir zamanlar Kuzeybatıda Panama adında bir kara parçası olduğunu hatırlayabilirler. 1903’te Panama ayrılıkçıları ayaklandığında, ABD Donanması yeni ülkenin bağımsızlığını sağlamak için devreye girdi. ABD’nin Isthmian Kanal Komisyo bir yıl sonra Panamaya taşındı ve 1914 yılında Panama Kanalı ticarete açıldı. Panama, o zamandan beri sanal bir ABD himayesi olmuştur.

Bugün, Tayland'ın toprak bütünlüğü nispeten güvenlidir. Ama başarılı bir Tayland kanal projesi Güneydoğu Asya'nın siyasi coğrafya yeniden yapılandıracak. Öyle ki, Çin’in kolayca gönderilemeyecek bir güvenlik ortağı haline getirecektir. Kamboçya'daki Sihanoukville ve Myanmar'daki Kyaukpyu limanlarına yapılması planlanan yatırımlarla birleştiğinde, Çin Tayland kanalını inci dizisini (String of Pearl) birbirine bağlayan stratejik bir su yolu olarak görüyor. Dolayısıyla Çin, Bangkong tarafından kanalla tehdit edilirse, Tayland’da bir bağımsızlık hareketini desteklemesi kaçınılmaz olur. Bu durumun farkında olan Taylan Ulaştırma Bakanı Saksayam Chidchob, kanal yerine demiryolu ve karayolu bağlantıları ile limanları tercih ettiğini dile getirdi. Tehlikenin farkında olan Chidchob, kanalın neden olacağı tehlikeleri iyi yorumluyor durumda.

Tayland’a kanal işna edilmesi ülkenin geleceğini tehlikeye atacakken, asıl tehlike çanları Myanmar ve Kamboçya için çalıyor. Zira ekonomik yönden zayıf olan söz konusu ülkelerin bağımsızlığı Çin yayılmacılığı karşısında daha fazla zayıflayacaktır. Singapur’a ekonomik refah getiren ve dış etkiden bağımsız bir ekonomi yaratan Mallaka Boğazı’nın cazibesi Tayland’ı cezbediyor olabilir ama Bangkong kanalın inşasından önce Panama örneğini göz önüne almalıdır.

Xi Jinping Narendra Modi Çin Halk Cumhuriyeti