Biden’ın İran planları nasıl etkilenecek?

Kasım Süleyman-i suikastinin yıl dönümü dolmadan İran yeni bir suikast ile sarsıldı. Süleymani suikastinin 1’inci yıl dönümüne 36 gün kalan İran'ın ilk nükleer bilimcisi ve Savunma Araştırma ve Geliştirme Teşkilatı'nın (SPND) başı Muhsin Fahrizade'ye de suikast düzenlendi. Henüz suikasti üstlenen çıkmazken, İran İsrail ve yeşil ışık yaktığı gerekçesiyle ABD’yi suçluyor. Analistler Fahrizade suikastinin Biden’ın İran ile ilgili diplomatik planlarını nasıl etkiler? sorusuna cevap aramaya başladı.

30/11/2020 12:31 Güncelleme: 30/11/2020 15:51

İran Devrim Muhafızları Ordusu'nun (DM) yurtdışı kolu Kudüs Gücü Komutanı ve İran'ın bölgesel projesinin lideri General Kasım Süleymani'nin 3 Ocak 2020 tarihinde sabaha karşı Bağdat Uluslararası Havaalanı yakınlarında öldürülmesinin birinci yıldönümüne 36 gün kala, İran rejiminin güvenlik sistemine, çok önemli bir anda, yeni bir darbe daha indi. İran'ın ilk nükleer bilimcisi ve İran Savunma Bakanlığı'na bağlı Savunma Araştırma ve Geliştirme Teşkilatı'nın (SPND) başı Muhsin Fahrizade'ye Tahran yakınlarındaki Demavend şehrinin Abserd ilçesinde (bazı İranlı güvenlik hesaplarına göre saldırı intihar bombacısı tarafından gerçekleştirildi) suikast düzenlendi. Fahrizade'nin aracına önce bombalı saldırı düzenlendi, ardından 5-6 kişilik silahlı bir çatışma meydana geldi. Fahrizade, içerisinde bulunduğu aracın yanlarından ateş edilerek hedef alındı.

Analistlere göre Tahran'ın İranlı nükleer bilimci Muhsin Fahrizade suikastinde İsrail'i suçlaması bölgedeki gerginliği artırma riski taşırken, bu olay aynı zamanda ABD'nin bir sonraki Başkanı Joe Biden'ın İran ile diyaloğu sürdürme planlarını da karmaşıklaştırıyor.

İran, İsrail'i Fahrizade'ye (59) suikast düzenleyerek bölgede kaos yaratmakla suçlayarak, İsrail'in bu operasyonu yürütmek için ABD'den yeşil ışık aldığını ima etti. Washington, Fahrizade'nin Tahran eyaletine bağlı Abserd ilçesinde uğradığı suikast sonucu öldürülmesine ilişkin resmi olarak yorum yapmadı. Ancak ABD Başkanı Donald Trump, Twitter hesabından Fahrizade'nin suikast sonucu öldürülmesine ve Mossad tarafından yıllardır arandığına ilişkin paylaşımları Retweet etti.

Mohsen Fakhrizadeh has been assassinated in Damavand, east of Tehran according to reports in Iran. He was head of Iran’s secret military program and wanted for many years by Mossad. His death is a major psychological and professional blow for Iran.
— Yossi Melman (@yossi_melman) November 27, 2020

Bu arada, geçtiğimiz günlerde İsrail'i ziyaret eden ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, İran'ın balistik füze programını desteklemekle suçlanan bazı Çin ve Rusya merkezli şirketlere yeni ekonomik yaptırımlar getirildiğini bildirdi. Pompeo, "Umarım Trump yönetimin sağlamak için çok çalıştığı bu baskı araçları, İranlıları bir kez daha normal bir devlet gibi davranmaya zorlamak için kullanılır" dedi. Ancak bazı ABD'li analistlere göre Fahrizade'nin öldürülmesi, ABD'nin nükleer anlaşmaya yeniden katılmasına yönelik olarak Biden'ın İranlılara ‘demokrasiye dönüş için güvenilir bir yol' sunma arzusunu baltalayan tehlikeli bir adım oldu.

CIA’in eski Direktörü John Brennan, Fahrizade'nin öldürülmesinin ‘umarsızca işlenmiş ağır bir suç' olduğuna işaret ederek, bunun bölgede misillemeler ve yeni gerginliklere neden olabileceğini vurguladı.

Eski Başkan Barrack Obama döneminde CIA Direktörü olan Brennan, "İran yönetimi, sorumluluk sahibi ABD liderliğinin küresel ölçekte dönüşünü bekleyecek kadar erdemli olmalı ve potansiyel faillere karşı harekete geçme tavsiyelerine direnmelidir" dedi.

George Washington Üniversitesi'nden savunma uzmanı Ben Friedman ise, "Cinayet, ABD diplomasisi ve çıkarlarına karşı bir sabotaj eylemiydi ve muhtemelen nükleer silah arayan İranlı militanlara yardım edecek" şeklinde bir yorumda bulundu.

Obama'nın eski danışmanı Ben Rhodes de Fahrizade suikastinin bir sonraki ABD yönetimi ile İran arasındaki diplomasiyi zayıflatma amacı taşıdığını söyleyerek, "Bu sürekli tırmanışı durdurmanın zamanı geldi" şeklinde konuştu. Ancak bazı analistler, Fahrizade suikastinin bir sonraki ABD yönetimine Tahran ile herhangi bir olası müzakerede kullanılabileceği bir baskı kartı sağladığını gördü.

ABD merkezli Demokrasileri Savunma Vakfı Direktörü Mark Dubowitz, Joe Biden'ın göreve gelmesine yaklaşık iki ay kaldığına dikkat çekerek, "ABD ve İsrail'in İran rejimine ciddi şekilde zarar vermek ve Biden yönetimi için baskı konuları sağlamak için daha çok zamanı var" dedi.

İran İslam Devrimi Donald Trump Joe Biden Amerika Birleşik Devletleri Hasan Ruhani İsrail