Belarus-Polonya arasında diplomatik kriz devam ediyor
Belarus-Polonya arasında yaşanan diplomatik kriz, Polonya’nın Brest Konsolosunun Belarus tarafından istenmeyen adam ilan edilmesi ile başladı. Peki, iki ülke karşılıklı olarak hangi adımları attı? Yetkililer hangi açıklamalarda bulundu? İki ülke arasındaki ilişkiler nasıl bir dönemden geçiyor?
Polanya’nın Brest Konsolosu Jerzy Timofiejuk, II. Dünya Savaşı’nın ardından Polonya’nın doğusunda bulunan Belaruslu azınlığa mensup onlarca kişiyi öldürdükleri belirtilen “Lanetli Askerler” anma programına katıldı. Bu olayın üzerine Belarus Dışişleri Bakanlığı, Polonya’nın Brest Konsolosu Jerzy Timofiejuk’u sınır dışı etme kararı aldı.
Belaruslu yetkililer, Polonya’nın Minsk’teki Maslahatgüzarı Marcin Wojciechowski’yi Dışişleri Bakanlığı’na çağırdı ve nota verdi. Belaruslu Yetkililer, Timofiejuk’un 28 Şubat tarihinde Polonyalı hükümet dışı kuruşlar tarafından düzenlenen “Lanetli Askerler” programına katılmasını eleştirdi. Bu anma programına katılımın, uluslararası hukuk kuralları ve diplomatik ilişkileri düzenleyen Viyana Konvansiyonu’nu ihlal ettiği belirtildi.
Belarus tarafından atılan sert adımların ardından Polonya Dışişleri Bakanlığı’ndan da karşılık geldi. Dışişleri Bakan Yardımcısı Marcin Przydacz, Belarus’un Polonya aleyhinde attığı adımlara tepki gösterdi. Sosyal medya hesabından açıklamalarda bulunan Marcin Przydacz, “Minsk’in Polonyalı diplomatlara yönelik dostane olmayan tutumu karşısında karşılıklılık ilkesi uyarınca Polonya Dışişleri Bakanlığı, Bialystok ve Varşova Konsolosları’nın sınır dışı edilmesi kararı almıştır” ifadelerini kullandı.
Polonya, Varşova Belarus Büyükelçiliği’ndeki bir Belaruslu diplomatı istenmeyen kişi ilan etti. İstenmeyen ilan edilen diplomatın ülkeyi terk etmesini istedi. Polonya’nın bu kararına Belarus tarafından da karşılık geldi. Grodno Polonya Konsolosluğu’nda görevli 2 Polonyalı diplomatın ülkeyi terk etmeleri istendi.
LANETLİ ASKERLER KİMDİR?
II. Dünya Savaşı’nın ardından Polonya’nın çeşitli bölgelerinde faaliyetlerde bulunmuşlardır. Antikomünist kimliği ile ön plana çıkan Lanetli Askerler, silahlı yeraltı örgütlerden biridir. Polonya’da aşırı sağcılar Lanetli Askerler’i bir kahraman olarak görmeye devam ediyor. Polonyalı bilim adamları ile birlikte birtakım çevreler ise Lanetli Askerler’in sadece komünistleri hedef almadığını dile getiriyor. Lanetli Askerler’in komünistler ile birlikte Yahudileri ve bazı dizi azınlıkları hedef aldığı ileri sürülüyor.
Kod adı Bury olan Romuald Adam Rajs’ın komutanlığındaki Lanetli Askerlerin, 2.Dünya Savaşı’nın ardından Polonya’nın doğusunda yaşayan Belaruslu azınlığa karşı saldırdığı belirtiliyor. Belaruslu onlarca kişinin bu saldırılar sonrası hayatını kaybettiği ifade ediliyor. Belarus’un Polonya’ya gösterdiği tepkinin bu sebepten kaynaklandığı ifade ediliyor.
POLONYA-BELARUS İLİŞKİLERİ UZUN ZAMANDIR GERGİN
Polonya ile Belarus arasındaki ilişkiler uzun zamandır gergin bir şekilde devam ediyor. Belarus’ta 1994 yılından beri 5 defa üst üste Cumhurbaşkanı seçilen Aleksandr Lukaşenko, geçtiğimiz Ağustos ayında yapılan seçimleri yüzde 80,1 oy ile yeniden kazandı. Muhalefetten en yakın rakibi Svetlana Tikhanovskaya ise yüzde 10,12’de kaldı. Bu seçim sonuçlarının ardından muhalefetten itiraz geldi ve “seçimlere hile karıştırıldığı” iddiasıyla sonuçlar kabullenilmedi. Ülkede protesto gösterileri başladı ve uzun bir süre devam etti.
Bu süreç içerisinde Polonya Dışişleri Bakanlığı olaylar hakkında bir açıklama yayımladı. Yapılan açıklamada, “Demokratik olmayan bir seçimle seçilen bir başkan, ister gizlice ister aleni bir şekilde yemin etmiş olsun, meşru kabul edilmesi söz konusu olamaz” ifadeleri kullanıldı.
Balarus’ta yaşanan olaylarda Polonya’nın da rolünün olduğu iddia ediliyor. Belarus Cumhurbaşkanı Lukaşenko, ülkesinde meydana gelen gösterilerin dış güçlerden kaynaklandığını dile getirmişti. Bu dış güçler arasında bulunan ilk ülkelerden biri de Polonya olarak öne sürülüyor. Lukaşenko’nun, ülkedeki internet kesintisinden bile Polonya’yı sorumlu tuttuğu biliniyor. Polonya’nın, Belarus muhalefeti üzerinde oyun kurucu bir rol üstlendiği bazı çevreler tarafından iddia ediliyor.
Belarus Rusya’ya yakın duran bir ülke olarak tanınıyor. Rusya’nın Belarus’ta Lukanşenko’nun görevde kalmasını istediği ve ülkede meydana gelen olaylardan rahatsız olduğu biliniyor. Rusya, Belarus’ta Avrupa yanlısı bir yönetimin başa geçmesini istemiyor. Bu yüzden Belarus’ta meydana gelen iç karışıklık olaylarında, olayların bir an önce yatıştırılması gerektiği yönünde açıklamalarda bulunuyor.
Polonya ise Avrupa Birliği üyesi olduğundan dolayı Rusya yanlısı komşusu Belarus ile ilişkilerinde sorunlar yaşıyor. Lukaşenko yönetimini meşru olarak görmüyor ve seçim sonuçlarını kabullenmiyor. Avrupa Birliği ise Belarus’taki olaylarda Polonya’yı ön plana sürerek, tarafsız bir rol üstlenmeye çalışıyor.
İki ülke arasında yaşanan son krizin önümüzdeki dönemde farklı bir boyut kazanması bekleniyor. Uzun zamandır sert ve gergin geçen ilişkilerin, karşılıklı atılan bu adımların ardından kopma noktasına gelebileceği iddia ediliyor.