ABD küresel liderliği Çin’e kaptırma niyetinde değil

Wuhan’da ortaya çıkan Covid-19 hastalığı kısa sürede tüm dünya ülkelerine yayıldı. Covid-19, dünyanın ölümcül bir virüs salgını karşısında çaresizliğini gözler önüne sererken, diğer taraftan da ABD-Çin arasında küresel liderlik rekabetini de körükledi. Zira virüsün hızla yayıldığı dönemde ABD kabuğuna çekilirken, yardıma muhtaç ülkelerin çığlıklarına Çin yetişti. Bu durumda Beyaz Saray’ı tedirgin etmeye yetti ve ABD’de yardıma muhtaç ülkelerle irtibata geçmeye başladı.

01/04/2020 13:52 Güncelleme: 03/04/2020 16:27

Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıkan ve kısa sürede pek çok ülkeyi etkisi altına alan Covid-19 salgını, küresel düzlemde de değişikliklere yol açtı. 2’inci Dünya Savaşı’ndan beri Amerika merkezli olan küresel sistemde, ABD her alanda liderliğini ortaya koydu. Terörizmle mücadeleden, ekonomik ve askeri yardımlara kadar pek çok alanda liderlik bayrağını taşıyan ABD’nin, son dönemde liderlik koltuğu sallanmaya başladı.

Covid-19 virüsü ilk ortaya çıktığı bölgeyle sınırlı kalmadı. Kısa sürede 190’dan fazla ülkede görülen, 861 bin 305 kişiye bulaşan ve 42 bin 354 kişinin hayatını kaybetmesine neden olan virüs, küresel sistemi felç etti. Virüsün merkez üssü ilk etapta Çin olurken, ilerleyen günlerde merkez üssü güncellendi. Avrupa Birliği ülkelerinde hızlı bir şekilde yayılan virüs, Avrupa’nın yeni merkez üssü olmasına neden oldu. Avrupa’nın ardından ABD’de de yayılan virüsün yeni merkez üssü Amerika oldu.

Küresel bir salgın boyutuna ulaşan Covid-19, ülkeleri bireysel tedbirler almaya yöneltti. Fakat bu durumda realist olduğu kadar acıklı bir görünüme de kavuştu. Zira uzun yıllardır AB’nin üyesi olan İtalya, maskeye ve tıbbi ekipmanlara muhtaçken, birliğin diğer üyeleri ülkeyi görmezden geldi ve sınırlarını kapattı. Temellerini dayanışma, yardımlaşma ve birliktelik üzerine kurduğunu iddia eden Avrupa Birliği’nden izole edilen İtalya’ya bir darbe de diğer Batılı müttefiki olan ABD’den geldi ve Beyaz Saray yardım edilmeyeceğini, herkesin kendi başının çaresine bakması gerektiğini dile getirdi.

ABD LİDERLİĞİ HASAR ALDI

Bugüne kadar kendisini dünyanın lideri olarak konumlandıran, hatta bunu filmlere dahi taşıyan ABD, son dönemde liderlik vasfından feragat etmiş gibi duruyor. Zira 2’inci Dünya Savaşı’ndan sonra hasar gören özellikle Avrupa ülkelerine milyarlarca dolar akıtan ABD, Covid-19 salgınında kabuğuna kapandı. Bu durum da uluslararası sistem içerisinde ABD’ye olan bakışları epey bir değiştirdi.

YENİ DÜNYANIN LİDERİ ÇİN

Kabuğuna çekilen ve küresel sağlık krizi karşısında sessizliğini koruyan ABD’nin aksine Çin tüm dünya ülkelerine yardım elini uzatmaya başladı. Özellikle İtalya dahil pek çok Avrupa ülkesine yardım elini uzatan Çin, ABD’nin ambargo uyguladığı İran’a dahi tıbbi yardım iletmeyi gündemine aldı.

İtalya’ya tıbbi ekipman ve Covid-19’la mücadelede destek olması için sağlık personeli gönderen Çin, diğer Avrupa ülkelerine de pek çok malzeme gönderdi. Koronavirüsten en fazla zarar gören bir diğer ülke olan İran’a da yardım iletmek isteyen Çin, bu bağlamda ABD tarafından uygulanan ambargoların esnetilmesini talep etti.

ABD ÇİN’DEN TIBBİ MALZEME TEDARİKİNE BAŞLADI

ABD’de Covid-19 salgınıyla mücadele kapsamında Çin’den tıbbi malzeme taşıyan uçağın New York’a iniş yaptığı bildirildi. Medyada yer alan haberlerde, söz konusu uçakla 130 bin adet N95 maskesi, 1,8 milyon adet ameliyat maskesi, 70 bin termometre ve 10 milyondan fazla tıbbi eldiven getirildiği belirtildi.

Beyaz Saray'dan yapılan yazılı açıklamada, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınıyla mücadele amacıyla iki ülke arasında kamusal ve özel iş birliği yapıldığı, bugün inen uçağın anlaşma kapsamında gelmesi beklenen 20 uçaktan ilki olduğu ifade edildi. Açıklamada, normal şartlarda deniz yoluyla getirilen benzer miktardaki kargoların varış süresinin 20-40 gün olduğu belirtilerek, salgının ciddiyetinden dolayı kargoların hava yoluyla getirileceği ve 2-3 gün içinde ABD'ye ulaşacağı kaydedildi. Öte yandan, Başkan Donald Trump'ın Kovid-19 için sık sık "Çin virüsü" ifadesini kullanmasına karşılık Çin'den tıbbi malzeme ithal edilmesi ABD kamuoyunda tepkilere neden oldu.

ABD LİDERLİĞİ ÇİN’E KAPTIRMA NİYETİNDE DEĞİL

1945 yılından beri tek kendisini dünyanın lideri olarak tanımlayan ve bu bağlamda savaştan büyük hasar almış olan ülkelere maddi-askeri yardımlar sağlayan ABD, Soğuk Savaş boyunca da liderlik misyonunu sürdürdü. Diğer taraftan teknoloji, bilim ve sinemada da liderliğini koruyan ABD, uzay yarışlarından da geri kalmadı diğer devletlerle mücadelede liderliğini korudu. Fakat gelinen noktada bu durum tam tersine dönmüş durumda. Zira ABD, küresel sağlık krizine dönüşen Covid-19 salgınında kabuğuna çekildi. Kendisinin egemenliğinde olan uluslararası örgütleri iyi derecede kullanamayan ABD, diğer ülkelere de başarılı bir şekilde yardım edemedi.

ABD kabuğuna kapanırken, boşluğu Rusya ve özellikle Çin doldurdu. Asya ülkelerinden Avrupa’ya kadar ve dahi Amerika’ya bile tıbbi yardımlarda bulunan Çin, ayrıca ABD’ye tıbbi malzeme satışı gerçekleştirdi. Çin’in nüfuz alanının genişlediğinin farkına varan ABD, son anda müttefiklerine yardım etmenin peşine düşmüş durumda. Zira ABD Başkanı Donald Trump, İtalya Başbakanı Giuseppe Conte ile gerçekleştirdiği telefon görüşmesinde ülkesinin İtalya’ya yardım edeceğini dile getirdi. Peki hangi malzemeler ile yardım edecek? Burada da Çin’den söz etmek mümkündür. Zira tıbbi malzemelerin üretiminde kendisine dahi yetemeyen ABD, söz konusu malzemeleri Çin’den tedarik ediyor. Bu da ABD’nin İtalya’ya göndereceği malzemelerin Çin menşeili olacağını gösteriyor.

Donald Trump Amerika Birleşik Devletleri Xi Jinping Koronavirus