ABD Irak’tan çekilir mi? Kürt ve Sünni vekillerin kararı ne anlama geliyor?
ABD’nin İranlı General Süleymani’yi Bağdat’ta öldürülmesinin ardından bölgede tansiyon düşmüyor. Irak Parlamentosu ABD’nin sınır dışı edilmesinin öngören tasarıyı onayladı. Bu oylamaya Kürt Parlamenterlerin tamamı ve Sünni vekillerin çoğu katılmadı. Irak Meclisi’nin kararından sonra Trump’tan beklendik sert yaptırım uygularız açıklaması geldi. Kürt yönetiminin tutumu ve Sünni vekillerin tavrı nasıl okunmalı? Irak’taki geçici hükümet ülke için bu kadar önemli bir kararı hayata geçirebilecek mi?
Irak parlamentosu, oy çokluğuyla, ABD güçlerinin ülkeden çıkarılması kararı aldı.
Parlamentoda yapılan olağanüstü oturumda, oy çokluğuyla ABD ve diğer yabancı güçlerin ülkeden çıkarılmasına karar verildi.
Parlamentodan yapılan açıklamada, kararın uygulanması yükümlüğünün hükümette olduğu belirtildi.
ABD VE IRAK ARASINDAKİ STRATEJİK GÜVENLİK ANLAŞMASI NEDİR?
Irak'ta Mart 2003'ten Ağustos 2010'a kadar askeri operasyonlar yürüten ABD, Kasım 2008'de Irak'la, içerisinde farklı askeri taahhütlerin bulunduğu stratejik iki anlaşma imzaladı.
Dönemin Irak Dışişleri Bakanı Hoşyar Zebari ile ABD'nin Bağdat Büyükelçisi Ryan Crocker'ın imzaladığı ve 2004'te yürürlüğe giren anlaşmalara, "Stratejik Çerçeve Anlaşması" ve "Stratejik Güvenlik Anlaşması" adı verildi.
Stratejik Çerçeve Anlaşma'nın İşbirliği Prensipleri adı altındaki birinci bölümün 3 ve 4'üncü maddelerinde, Irak merkezi hükümetinin çağrısı üzerine ABD'nin ülkede geçici askeri varlık gösterdiği, Irak'ın egemenliğine de saygı duyulması gerektiği belirtiliyor.
Anlaşma ayrıca ABD'nin Irak kara, deniz ve hava sahasını başka ülkelere saldırmak için kullanmamasını, kalıcı askeri üs veya askeri varlık talebinde bulunmamasını öngörüyor.
ABD ELÇİLİĞİNİ KAPATIN ÇAĞRISI
Öte yandan, “Amerikan elçiliğini kapatın. ABD ile işbirliği suç olarak tarif edilsin" çağrısında bulunan Sadr Hareketi lideri Mukteda es Sadr, Irak'taki ve bölgedeki tüm güçlere "Uluslararası Direniş Birlikleri" kurulması çağrısında bulundu.
Sadr, meclise hitaben yaptığı açıklamada, ABD ve Irak arasındaki güvenlik anlaşmasının lağvedilmesi ve ABD Büyükelçiliğininin acilen kapatılmasını talep etti. Iraklı Şii siyasi lider, ülkedeki ABD askerlerinin yer aldığı üslerin de kapatılmasını istedi.
Sadr, "Tüm direnişçiler (Şii milis güçleri) acilen toplanmalı ve uluslararası direniş gücünü oluşturmalı." ifadesini kullandı.
— مقتدى السيد محمد الصدر (@Mu_AlSadr) January 5, 2020
ABD BÜYÜKELÇİSİ DIŞİŞLERİNE ÇAĞRILDI
Amerika Birleşik Devletleri'nin Bağdat Büyükelçisi ise Irak tarafından Dışişleri Bakanlığı'na çağrıldı. ABD Büyükelçisi'nin Irak'ın egemenlik haklarının ihlal edildiği gerekçesiyle bakanlığa çağrıldığı belirtildi.
TRUMP’TAN YANIT GECİKMEDİ
Irak parlamentosunun oy çokluğuyla ABD güçleri ve diğer yabancı güçlerin Irak'tan çıkarılması yönünde aldığı kararın ardından açıklama yapan Donald Trump, "Bağdat yönetiminin Amerikan hava üssünün bedelini ödeyene kadar ABD'nin Irak'tan çıkmayacağını" belirterek şunları söyledi:
"Orada çok pahalı bir hava üssümüz var. İnşa edilmesi milyarlarca dolara mal oldu. Bize bunun için geri ödeme yapmadıkça ayrılmıyoruz. Onlara daha önce hiç görmedikleri gibi yaptırımlar uygulayacağız. İran yaptırımlarının biraz uysal görünmesini sağlayacak.”
ABD Başkanı Donald Trump, Irak Parlamentosu'nun ABD askerlerinin ülkeden çıkmasını talep eden kararına tepki göstererek, "Ülkeden çıkmamızı isterlerse ve bunu dostça yapmazlarsa onlara daha önce hiç görmedikleri ağır yaptırımlar uygularız. İran yaptırımları bunların yanında hafif kalır" dedi.
KÜRT VE SÜNNİ VEKİLLERİN OYLAMAYA KATILMAMASI NE ANLAMA GELİR
Irak'taki Kürt siyasi partiler ise mecliste yapılan olağanüstü oturuma katılmama kararı aldı. Irak Meclisi'nde 25 milletvekili bulunan Mesut Barzani liderliğindeki Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) Grup Başkan Vekili Viyan Sabri, partinin resmi internet sitesine yaptığı açıklamada, ABD ve Irak arasındaki "stratejik güvenlik" anlaşmasının iptal edilmesi ve yabancı güçlerin ülkeden çıkarılması talebiyle düzenlenen olağanüstü toplantıya Kürt partilerin katılmayacağını ifade etti. Sabri, Kürtler olarak bu konuda tarafsız kalmalarının hem Irak hem de Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'nin çıkarına olacağını söyledi.
*Mayıs 2018'de yapılan seçimlerden sonra Irak Meclisi'nin sandalye dağılımı...
Irak Meclisinde Kürtleri 58 milletvekili temsil ediyor. Kürt milletvekilleri gibi Sünni temsilcilerin çoğu da oturuma katılmadı.
Yani bölgesel yapı şeklinde de olsa bir devletçiğe kavuşan Barzani bunun ABD ve İsrail sayesinde olduğunu unutmuyor ve her fırsatta diyet borcunu ödemek için ‘gerekeni yapıyor’. Kurdistan referandumu sürecinden sonra elindeki bir çok ili kaybeden Barzani bunun en önemli sorumlularından birinin Kasım Süleymani olduğunu biliyor ve belki de bu hamle ile intikam aldı.
Bu oylamaya katılmamanın moda mod tercümesi ABD Irak’tan gitmesin ve İran Bağdat üzerindeki elini çeksin demektir.
Kürt vekiller yukarıdaki nedenlerle oylamaya katılmadı peki Sünniler neden katılmadı? Irak’taki son seçimlerde Şii partiler zaferle çıktı demek yanlış olmaz. Aylardır devam eden protestolarda da Iraklıların taleplerinden biri İran’ın Bağdat yönetimi üzerindeki etkisinin azaltılmasıydı. Hatta Kasım Süleymani öldürüldükten sonra Irak’ta bazı gruplar sevinç gösterileri yapmış ve ABD Dışişleri Bakanı bu gösteriyi sosyal medya hesabından paylaşmıştı. Kısaca bu son tavırla bir kez daha anlaşılıyor ki ne pahasına olursa olsun Sunniler İran etkisini sonlandırmak istiyor.
IRAK GEÇİCİ HÜKÜMETİ MECLİS’İN ALDIĞI BU TARİHİ KARARI UYGULAYABİLECEK Mİ?
Irak parlamentosu, oy çokluğuyla, ABD güçlerinin ülkeden çıkarılması kararı aldı.
Parlamentoda yapılan olağanüstü oturumda, oy çokluğuyla ABD ve diğer yabancı güçlerin ülkeden çıkarılmasına karar verildi.
Parlamentodan yapılan açıklamada, kararın uygulanması yükümlüğünün hükümette olduğu belirtildi.
Son söz geçici hükümette. Bilindiği üzere Irak’ta aylardır devam eden protestoların ardından Başbakan istifa etmişti. Yeni Başbakan seçilinceye kadar Adil Abdülmehdi görevine devam etmesi yönünde karar alınmıştı. Bu kadar önemli bir kararı geçici Başkakan’ın yönettiği hükümet uygulayabilir mi? Irak Meclisi’nin oylamasından sonra akıllardaki en öncelikli sorulardan sadece birisi bu…
ABD ÇEKİLİR Mİ?
Saddam Hüseyin rejimini devirmek için Mart 2003'te Irak'ı işgal eden ABD'nin bu ülkede bilinen 9 askeri üssü var. ABD, 2011'de Irak'tan ‘çekilse’ de buradaki varlığını söz konusu askeri üslerle güçlendirdi. ABD'nin Irak'ta halihazırda yaklaşık 5 bin askeri bulunuyor. 17 yıldır Irak’ta olan ABD savaş aşamasına geldiği düşmanı İran’a karşı hamle yapmak için gayet avantajlı konumdaki üstlerini bırakıp okyanus ötesine çekilmeyeceği gayet aşikar. Nitekim Trump'ın yaptırım açıklaması bunu bir kez daha hatırlatmış oldu.